2027 yılında sadece ABD'de; işgücünün yüzde 36'sını oluşturan 57 milyondan fazla kişinin, freelance olarak çalışacağı tahmin ediliyor. Geçen yıl esnek çalışma modelini benimseyen şirketlerin sayısının yüzde 26 artması da bu tablonun destekçisi.
Türkiye’de de durum çok farklı değil. Tahminlere göre 2023 yılında yaklaşık 8.5 milyon freelance çalışan Türkiye iş piyasasındaki yerini alacak. Peki, bu çalışanlar nasıl vergi ödeyecek? Ya da bu kitle emekli olabilecek mi?
Projeleri için uzman bulmakta zorlanan işverenlerle, freelancer’ları bir araya getiren online iş platformu SanalUzman, Türkiye’de freelance çalışma sisteminin yaygınlaşması ve mümkün olan en güvenilir hale gelmesi hedefiyle çalışmalarını yürüten bir platform. SanalUzman Genel Müdürü Niyazi Bekiroğlu, bağımsız çalışmanın kayıt dışı çalışmak olarak düşünülmemesi gerektiğini belirtiyor. Bekiroğlu, vergi kaydı ile freelancer olmanın mutlaka yapılması gereken bir zorunluluk olduğuna ve kayıt dışı ekonomi ile mücadele etmenin mümkün olduğuna da dikkat çekiyor.
Kayıt içi çalışmanın freelancerlar için sağladığı avantajlara değinen Bekiroğlu, freelancer’ların kayıt sistemi içine dahil olduğunda; sağlık sigortası, emeklilik hakkı, gelir ya da kazanç sigortası gibi imkanlardan da faydalanabileceğinin altını çiziyor.
Freelance çalışanların da rahatlıkla emekli olabileceklerini belirten Bekiroğlu, serbest çalışanlar için sigorta söz konusu olduğunda iki yöntemin olduğunu anlatıyor. Bekiroğlu: “Bu yöntemlerden ilki 5510 Sayılı Kanunun 4/b Maddesi uyarınca sigortalı olmak. Yani, kendi adlarına şirketleri olup vergi mükellefi olan bağımsız çalışanlar, eski adıyla Bağ-Kur’lu olarak sigortalı olabilirler ve kendi belirledikleri bir kazanç üzerinden her ay sigorta primi ödeyerek sağlık hizmetlerinden yararlanabilir, emekli olabilirler. Bir diğer koşul da isteğe bağlı sigortalı olmak. Bağımsız çalışan kişi; gerçek veya basit usulde vergi mükellefi veya şirket ortağı değilse, esnaf / sanatkâr siciline kayıtlı değilse yani zorunlu olarak 4/b’li olması gereken kişilerden değilse isteğe bağlı sigortalı olabilir. Bağımsız çalışan bu durumda da, esas kazanç üzerinden kendi belirlediği sigorta primini ödeyerek sağlık hizmetlerinden yararlanabilir, emekli olduğunda emekli aylığına hak kazanabilir”.
“Serbest çalışma modeli internet ile bütünleşti”
Freelance çalışma modelinin her geçen gün, daha çok internet üzerinden yapılan işlerle bütünleştiğini ve bu yaygınlık nedeniyle sistemi insanlara anlatmanın büyük önem taşıdığını belirten Bekiroğlu, “İnternetten yapılan işlerin yelpazesi her geçen gün genişliyor. Yazılım, grafik tasarım, yazı, çeviri gibi alanlara ilave olarak evde yapılan yiyeceklerin satışından tutun, el işi satışlarına kadar aklınıza gelebilecek hemen her iş artık internet aracılığıyla yapılıyor. Biz de tam bu noktada serbest çalışma modelini benimseyenlerin ihtiyaçlarına çözüm üretiyoruz” diyor.
Tam zamanlı personel çalıştırmayı tercih etmeyen veya projeleri için uzman bulmakta zorlanan işverenlerle, serbest çalışan uzmanları (freelancer’ları) bir araya getirdiklerine değinen Bekiroğlu, “Platformumuz; yazılım, tasarım, çeviri, metin yazarlığı, reklamcılık, satış pazarlama, danışmanlık gibi birçok alanda proje bazlı iş imkânlarını sisteminde barındırıyor. Üyelerine, istedikleri işi ve projeyi bulma kolaylığı sağlayan SanalUzman; beyaz yakalı, 18 – 50 yaş arası, teknolojiye hakim, bilgisayar üzerinden iletişim faaliyeti yürütebilen tüm uzmanlara hitap ediyor” diyor.
Sistemin Türkiye’de her geçen gün daha da kabul gördüğüne dikkat çeken Bekiroğlu, “SanalUzman’ın üye sayısı çok kısa bir sürede 8 bini aştı. Hem uzmanlar hem de kurumların büyük ilgisi var. Özellikle daha makul maliyetlerle daha kaliteli iş yaptırmak isteyen KOBİ’ler sistemimizi çok sık tercih ediyor” dedi.
