Kıdem tazminatı tutarı ocak-temmuz, temmuz-aralık olmak üzere senede iki kere değişiyor, bu değişikliği de Hazine ve Maliye Bakanlığı açıklıyor. Buna göre 2020’nin ilk yarısında işçilere ödenecek kıdem tazminatının yıllık tavanı 6.730.15 lira oldu. Bu da şu anlama geliyor, bu yıl, işçilere ödenecek tazminat 6.730.15 liranın üzerinde olmayacak. Tazminat tavanı 2019’un ikinci yarısında 6.379.86 liraydı. Böylece kıdem tazminatı 2020’de yüzde 5.49 artmış oldu.
TAZMİNAT ALMANIN ŞARTLARI
Peki, kıdem tazminatına nasıl hak kazanılır? Çalışanın tazminat alabilmesi için işveren tarafından işten çıkarılmış olması gerekiyor. Çalışan kendi isteği ile ayrılırsa, tazminat alamıyor. Tabi şunu da belirteyim, eğer işveren, iş kanununa uygun hareket etmediği gerekçesiyle işçinin iş sözleşmesini fesh ederse de tazminat alınamıyor. Bir diğer önemli şart ise, çalışanın, işyerinde en az bir yıl çalışmış olması. Bir yıldan az çalışanlar tazminat alamıyor.
Bunların dışında erkek çalışanlar, askerlik görevi nedeniyle işten ayrılırsa, tazminat alabiliyor. Kadın çalışanlar da evlilik nedeniyle, bir yıl içinde işten ayrılırsa tazminata hak kazanıyor. Çalışanın, emeklilik hakkını elde etmesi veya yaş dışında gereken sigortalılık süresi ve prim gününün doldurulması halinde de tazminat alınıyor. İşçi vefat ederse yakınlarına kıdem tazminatı ödenebiliyor. Tazminat alınabilmesinin bir yolu da 15 yıllık sigortalılık süresini doldurup, 3600 gün prim ödenmiş olması. Bunların dışında hangi durum olursa olsun, çalışan, kıdem tazminatı alamıyor.
Yanlış hesaplamayın
Çalışana, çalıştığı her tam yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında kıdem tazminatı ödenir. Tazminat tutarı, giydirilmiş brüt ücret üzerinden hesaplanıyor ve çalışılan yıl ile çarpılarak, toplam tazminata ulaşılıyor. Bir yıldan artan süreler de oranlanarak hesaplamaya dahil ediliyor. Giydirilmiş ücret; aylık brüt maaş, ikramiye, prim, yol ve yakacak yardımı gibi ödemeleri içeriyor. Kıdem tazminatında da bu ödemelerin tamamı hesaba katılıyor. İşveren, her bir yıl için aylık brüt ücret üzerinden tazminatı hesaplayıp, çalışana ödüyor.
Örneğin, 5 yıldır aynı işyerinde çalışıyorsunuz ve son aldığınız brüt ücret 3 bin lira. İşveren, işten çıkarması halinde size, 15 bin lira kıdem tazminatı ödeyecek demektir. Alacağınız tazminattan da sadece binde 7.59’luk damga vergisi kesinti yapılır. Şunu da belirteyim, kıdem tazminatında bir tavan rakamı var ve bu rakamın üzerinde tazminat alınamaz.
Bu tavan tutarı da en yüksek devlet memurunun bir hizmet yılı için alacağı azami emeklilik ikramiye tutarıdır. İşçiye ödenecek tavan da bu miktar üzerinde hesaplanır. 2020’nin ocak-haziran dönemi için ödenecek en yüksek tazminat tutarı 6.730.15 lira. Çalışan ne kadar yüksek maaş alırsa alsın, hesaplanacak tazminat tutarı 6.730.15 lirayı geçemez.
Diyelim ki, brüt maaşınız 9 bin lira ve 10 yıldır çalışıyorsunuz. 9 bin lira ile 10 yılı çarpıp, 90 bin lira kıdem tazminatı alacağınızı hesaplarsanız, yanlış yapmış olursunuz. Doğrusu, tavan miktarı olan 6.730.15 lira ile 10 yılı çarpmanızdır; alacağınız tazminat tutarı da 67 bin 301 liradır.
Bunlara dikkat!
- İşyerinin devri halinde çalışanlar açısından kıdem tazminatı hakkı doğmaz.
- Ücret artışından kaynaklanan anlaşmazlık halinde işten ayrılan işçi tazminat alamaz.
- Malullük aylığı almak amacıyla işten ayrılan işçi kıdem tazminatına da hak kazanır.
- Kıdem tazminatının zamanında ödenmemesi halinde ödenmeyen süreye göre mevduata uygulanan en yüksek faiz uygulanır.
- Kıdem tazminatını devlet değil çalışılan işyerinin işvereni öder.
- Çalışan ne kadar yüksek maaş alırsa alsın tazminat hesaplamada kullanılacak miktar 2020 için 6.730.15 lirayı geçemez.
- Basın sektöründe çalışanlar için kıdem tazminatı hesaplamalarında kıdem tazminatı tavanı uygulanmaz.
- Gemi adamları için ödenecek tazminat tutarı en yüksek devlet memuruna çalıştığı bir yıl için ödenecek emeklilik ikramiyesini geçemez.(Noyan Doğan-Hürriyet)
