Sosyal Politikalar Araştırma ve Uygulama Merkezi (SPM) tarafından hazırlanan ağustos ayı Ekonomik Zorluk Endeksi (EZA) açıklandı. Verilere göre, klasik sefalet endeksi ile Türkiye’ye özgü olarak SPM’nin oluşturduğu Genişletilmiş Sefalet Endeksi (GSE) arasındaki fark, kısa bir dönem daralsa da açılma eğilimini sürdürdü. Dünya gazetesinden Mehmet Kaya'nın haberine göre bu farkın açılması, klasik enflasyon ve işsizlik oranının toplamından oluşan sefalet endeksinin gösterdiği olumsuz etkinin, GSE’nin kapsamı dikkate alındığında Türkiye’ye özgü koşullar içinde daha da ağırlaştığını gösteriyor. Öte yandan, SPM, TÜİK’in metodoloji değişikliği yapması nedeniyle durdurduğu EZA’yı yine sefalet endeksi temelinde yeniden açıklamaya başladı.
Klasik sefalet endeksi, TÜFE ile mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranının toplamı olarak veriliyor. Bu endeks, enflasyonun ve işsizliğin halkın yaşadığı ekonomik zorluğun temel göstergeleri olduğu varsayımı altında, ikisinin toplamından oluşan bir endeksin halkın yaşadığı ekonomik zorluğun artış ya da azalışını gösterdiği varsayılıyor. SPM ise Türkiye’de sadece işsizler değil, istatistik kural gereği işsiz sayılmayan, bir işte çalışmadığı halde çalışmak isteyen, potansiyel işgücünün de kavrandığı bir model geliştirdi. SPM’nin Genişletilmiş Sefalet Endeksi (GSE) adını verdiği bu modelde, endeks TÜFE ile işsizlik oranının toplamından değil, TÜFE ile yine TÜİK tarafından oluşturulan “işsiz ve potansiyel işgücünün bütünleşik oranı” toplamından oluşuyor. SPM, endeksi salgın etkisini de görebilmek amacıyla Ocak 2019’u baz ay olarak seçerek ayrıca endekse dönüştürdü. GSE Ekonomik Zorluk Endeksi (EZA) bülteni ile yayımlanmaya başlandı.
GSE’deki artış enflasyondan kaynaklı
SPM Direktörü Prof. Dr. Serdar Sayan gözetiminde Araştırmacı Aylin İngenç tarafından hazırlanan ve TÜİK’in üç aylık verilerinden yapılan çalışmada, GSE, Haziran 2022’de mayıs ayına göre 6,4 puan artarak 100,4 oldu. Bültende, “Değer, bir önceki yılın aynı dönemine göre de 4,7 puan daha yüksek. GSE’deki 6,4 puanlık (yüzded 6,8) artışın neredeyse yüze 100’ünün enflasyon artışından kaynaklandığını not etmekte fayda var” değerlendirmesi yapıldı.
EZA2 endeksi, yılın ilk çeyreğinde geriledi
SPM tarafından oluşturulan Ekonomik Zorluk Endeksi, üç aylık verilere dayalı olarak yeniden açıklanmaya başlandı. SPM EZA bültenine göre 2021’in son çeyreğinde en yüksek düzeyine ulaşan ekonomik zorluklar, 2022 ilk çeyrekte gerilese de yüksek seviyelerde kalmayı sürdürdü. Güvencesiz ve kırılgan işlerde çalışanların da dahil edilerek izlendiği EZA2 endeksi ise 2022’nin ilk çeyreğinde geriledi ve bir önceki yılın aynı döneminin altında kaldı. SPM’den yapılan açıklamada, Genişletilmiş Sefalet Endeksi’nin aylık periyotlarla, EZA endekslerinin ise üçer aylık olarak duyurulmaya devam edeceği belirtildi.
