Rusya Ukrayna savaşı dünyayı ve tüm sektörleri etkilerken geri planda kalan bir sektör var; sigorta sektörü... Ulaşım gibi, gıda gibi savaşın etkilerinin hemen görülmemesi bunun ilk nedeni. Yaşananların muhasebesi savaşın ardından yapılacak, zararın bilançosu ortaya çıkacak. Değerlendirmelere göre bir hayli de yüksek olacak. Sigorta sektörü de kendi içinde çeşitli alanlara ayrılıyor. Bunlardan biri de deniz sigorta hukuku ve savaş riski sigortası.

Genç Deniz Hukukçuları Derneği Başkanı Avukat Cem Conkar, denizbulten.com’da yayımlanan yazısında bu konuyu anlatıyor.

"Gemi ve mürettabatı sigortalama sorumluluğu gemi sahibine ait"

Gemiyi ve mürettebatı sigortalama sorumluluğunun gemi sahibine ait olduğunu belirten Conkar, gemide taşınan yük ilgililerinin ise yükün sigortalanmasından sorumlu olduğunu belirtiyor. Conkar şöyle devam ediyor:

“Gemi ve kargo sahipleri, gemileri veya malları bir savaş riski bölgesinde seyrederken, herhangi bir riski azaltmak için ekstra sigorta yaptırabilir. Hatta riski kendi kurum içi sigorta havuzundan karşılayabilir veya riski kendi üzerine alabilirler. Yüksek riskli bölgelere yapılan taşımalar, en azından Savaş ve Grev kapsamına ilişkin olarak, taşımanın başlamasından önce genellikle ayrı bir sigortalama kararına tabidir.

"Deniz sigortası" terimi hem deniz tehlikelerini hem de savaş riski tehlikelerini içerir. Savaş Sigortası, savaş fiillerinden kaynaklanan hasarları kapsar; ayrıca istila, ayaklanma, isyan, grev, devrim, askeri darbe, terör gibi olaylardan kaynaklanan kayıplara karşı finansal koruma sağlayan bir sigorta poliçesidir. Savaş riski sigortası, içerdiği yüksek riskler nedeniyle standart sigorta poliçelerinin dışında tutulduğu için ayrı bir poliçe olarak sunulmaktadır. Yüksek riskli ülkelerde faaliyet gösteren işletmeler ve bireyler, savaş riski sigortası için iyi sigortalı adaylardır. Savaş riski sigortası, sigorta şirketlerinin hasarları doğru bir şekilde tahmin edememesi ve dolayısıyla uygun primler talep edememesi nedeniyle genellikle standart poliçelerden hariç tutulur.

Normalde diğer tüm denizcilik poliçelerinde hariç tutulan savaş ve deniz terörizmi tehlikelerine karşı koruma sağlanır. Bununla birlikte, mevcut sigorta teminatlarını tanımlarken bu tehlikeleri ayırt etmek olağandır.

İngiliz pratiğinde, savaş tehlikeleri, tekne ve makine üzerindeki olağan deniz teminatından, kiralama kaybından ve ayrıca standart P&I sigortasından, "savaş riskleri" adlı teminat dışı maddesi ile hariç tutulur. Norveç uygulamasında, deniz tehlikelerine karşı sigorta, bayrak devleti veya büyük mülkiyet haklarının bulunduğu devlet dışındaki bir devlet gücü tarafından denizde ele geçirme, el koyma ve diğer benzer müdahaleleri içeren "klasik" savaş tehlikeleri dışında tüm riskleri kapsar.

“Bu tür sigortaları üstlenmek isteyenlerin sayısı sınırlıdır”

Deniz ve savaş tehlikeleri arasındaki ayrımın önemi, ilk olarak, genellikle farklı sigorta şirketlerinin bunları üstlenmesi gerçeğinden kaynaklanmaktadır. İkinci sebep ise, bu şekilde farklı bir teminat kapsamının, yani çeşitli teminatlara giren yükümlülük ve zarar türlerinin olmasıdır. Özel bir alandır ve bu tür sigortaları üstlenmek isteyen sigortacıların sayısı oldukça sınırlıdır. Bu tür sigortacıların az bir kısmı Londra pazarında yerleşiktir ve diğer pazarlarda daha da azdır. Bu tür bir teminat sunan "liderlerin" sayısı az olsa da sigorta sağlama kapasitesi oldukça fazladır. Bu savaş riski sigortacılarının çoğu, belirli ulusal bayraklar kullanan armatörler tarafından kontrol edilse de reasürans genellikle Londra pazarında düzenlenir.

Gemi, savaş alanına (veya bunun yürürlüğe girdiği hariç tutulan alana) girdiğinde, savaş riski sigortası standart deniz sigortasının yerini alır; Sigortacılar bunun farkında olmalıdır. Savaş riski teminatı, gemi savaş riski alanının dışına çıktığında sona erer, dolayısıyla bir geminin sadece nispeten kısa bir süre için savaş sigortasına ihtiyacı olabilir. Gemi sahipleri, savaş riski teminatını oldukça hızlı bir şekilde ve genellikle 48 saat içinde iptal edebilirler.

“Teminat askıya alınabilir”

Savaş riski teminatının bir özelliği, sigortacının belirli kritik koşullar altında teminatı askıya alma hakkıdır. Örneğin, büyük küresel güçler arasında bir savaşın patlak vermesi, bu tür sigortaların tamamen iptal edilmesiyle sonuçlanabilir.

Ayrıca, bir savaş riski sigortacısı, diğer sigortacıların aksine, takdir yetkisine sahiptir ve poliçede belirtilen sefer sahası sınırlarını herhangi bir zamanda değiştirme hakkına sahiptir. Unutulmamalıdır ki, hariç tutulan bir bölgede gemi korumasız olacaktır. Bununla birlikte, uygulamada, sigortacı, her iki tarafı da tatmin eden hüküm ve koşullar için teminat müzakere edebilir. Koşullu bir alanda, gemi ek bir prim ödemesi karşılığında ve öngörülebilecek diğer koşullara tabi olacaktır. Son bir örnek olarak, 11 Eylül olayı sefer bölgesi sınırlarının değişmesine ve savaş risk primlerinin artmasına neden oldu.

Savaş Sigortası'nın sorumluluk riskleri için ayrı bir bağımsız limiti vardır. Altı aya kadar olan Kira Kaybı teminatı da dahil olmak üzere Koruma ve Tazminat (P&I) yükümlülüklerinin yanı sıra geminin bir çatışma bölgesinde bloke edilmesi veya savaş nedeniyle geminin/yükün tuzağa düşmesi (yakalama) nedeniyle oluşan kayıpları da teminat altına alır.

Bu sigorta gemi sahibini/donatanı koruyacaktır ve kulübe göre değişiklik gösteren en yüksek olarak 300-500-700milyon dolar gibi limitleri mevcuttur; normalde muafiyet bulunmamaktadır. Fakat Kira Kaybı teminatında muafiyet uygulanabilir. Savaş riski teminatı, normalde geminin üzerinde anlaşılan sigorta değeri olan bir üst limite de tabidir. Bu aynı zamanda savaş riski P&I kapsamını da içerir, ancak P&I savaş riski için ayrı bir limit üzerinde anlaşmaya varılması gerekir. Bu nedenle, savaş riski sigortası, Tekne ve Makine veya P&I sigortalarındaki istisnaların bıraktığı boşluğu kapatmak için tasarlanmıştır. "Standart Savaş P&I Teminatının" yetersiz olmasının bir sonucu olarak, Uluslararası P&I Kulüpleri Grubu içindeki tüm P&I Kulüpleri, 1986'dan beri, Savaş P&I riskleri de dahil olmak üzere gemi sahiplerinin temel savaş riski poliçesi kapsamında rücu edilebilir miktarı aşan talepleri karşılamak için tasarlanmış ek bir savaş riski sigortası düzenlemiştir.

Savaş Riski Sigortası genellikle, nihai varış yerinin siyasi durumuna göre belirlenen ve bu nedenle sevkiyattan sevkiyata değişebilen ayrı bir prim ücreti ile birlikte gelir. Bir geminin, makinelerinin, mürettebatının, yolcularının ve yükünün savaş riskine karşı uygun şekilde sigortalanması, gemi ve yük sahiplerinin hafife alamayacağı karmaşık bir iştir. Zarara karşı yeterli teminata ihtiyaçları olmakla birlikte, gereksiz olduklarında veya savaş riski bölgelerinin, özellikle de kısıtlı alanların dışında kaldıkları süreler için ek prim ödememelidirler. Dikkatli değerlendirme ve profesyonel destek, ilgili tüm varlıkların kapsanmasına koruma sağlamak için birincil gereksinimlerdir.