6.3 milyon kişiden 4 milyona yakını otomatik BES’ten vazgeçti. Cayma oranının yüzde 60’ın üzerine çıkması ekonomi yönetimini harekete geçirdi. Yeni yılda devlet katkısının yüzde 25’ten yüzde 30’a çıkarılması gündeme geldi
Hükümetin büyük umutlarla hayata geçirdiği zorunlu Bireysel Emeklilik Sisteminde (BES) yaşanan büyük hüsran sonucu sistem yeniden düzenlenecek.
6740 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla kademeli olarak 1.000 ve üzeri işçi çalıştıran işverenler için 1 Ocak 2017’de yürürlüğe girmiş ve yaklaşık 1 milyon 750 bin kişi BES’e dahil olmuştu.
Nisan ve Temmuz dönemlerindeki işyeri kapsama sayıları da dikkate alındığında 6.5 milyon işçi ve memurun kapsama girdiği BES’te yaprak dökümü beklenilenden çok daha fazla gerçekleşti.
3 bakan eskitti
Bireysel Emeklilik Sistemi, eski Çalışma Bakanı Faruk Çelik döneminden bu yana gündemde tutulmaktaydı. Faruk Çelik zamanında temeli atılmış, plan projesi yapılmış uygulama yine eski Çalışma Bakanı Mehmet Müezzinoğlu zamanında uygulamaya konulmuştu. Ancak mevcut durumda hükümet beklediği verimi BES’ten ne yazık ki alamadı! Konuyla ilgili Ekonomi, Maliye ve Çalışma Bakanlığı yeni düzenlemeler getirmektedir. Burada aslan payı çiçeği burnunda Çalışma Bakanı olan Jülide Sarıeroğlu’na düşecek.
Yeni oluşum ve düzenlemeler elbette ki sadece Çalışma Bakanı’na bırakılmayacak, bu kez Ekonomi ve Maliye Bakanlığı da topun altına elini koyacak.
775 milyon birikti
Gönüllü olarak bireysel emeklilik sisteminde olan 6.8 milyon katılımcının 70 milyar liralık birikimi mevcut. Otomatik katılımda ise 2.5 milyon katılımcının, 8 ay içerisinde 775 milyon lira birikimi oldu.
6.3 milyon çalışanın dahil olduğu otomatik BES’te 2.5 milyon kişi kalmış durumda. Otomatik BES’ten çıkış oranı ortalamada yüzde 60’a yaklaşırken, özel sektörde sistemden çıkış oranı yüzde 62, kamuda ise yüzde 49 oranında. Mehmet Şimşek’in sinyallerini verdiği değişim çalışmanın detayları da bu beklenmeyen cayma oranından sonra belirginleşmeye başladı.
Yeni paketin Eylül-Ekim gibi hükümete sunulması beklenirken en geç 1 Ocak 2018’de yeni düzenlemenin hayata geçirilmesi bekleniyor.
Hükümetin konuyla ilgili olarak ortaya koyacağı en büyük koz yine teşvik olacak.Öyle ki %25’lik devlet katkısının arttırılması planlanmaktadır. 100 liralık aylık ödeme tutarı bulunan bir katılımcıya devlette 25 TL ek olarak vermektedir. Bu tutarın yüzde 30’a çıkarılması planlanıyor.
Sistem dâhilinde bulunan cayma bedelinin kaldırılması ile cayma süresinin 6 veya 8 aya çıkarılması sektör temsilcileri tarafından Bakanlığa sunuldu. Ayrıca 45 yaş üzeri ve 18 yaş altı çalışanların isteğe bağlı değil yine zorunlu olarak sisteme dahil edilmesi de gündemde. İlk deneme 8 ayda başarısız…
Görünen o ki ne yapıp ne edeceğiz herkesi BES’li yapacağız…
KEY gibi geçmişin kötü izleri etkili
Peki bireysel emeklilikte otomatik katılım neden başarısız oldu. Ekonomi yönetimi alınacak tedbirleri düşünürken, bu soruya da cevap arıyor. Zira tasarrufların artırılması önemli. Bu sistemin oturması isteniyor. Bunun için de sistemin aksaklıklarının giderilerek yeniden hayat bulması için strateji belirleniyor. Strateji belirlenirken aksamanın kaynağının bilinmesi de önemli. Öncelikle konunun çalışanlara yeterince anlaşılır bir dille aktarılması ve anlatılması sağlanacak. BES’te oluşan toplu caymaların iletişim eksikliğinden ve çalışanlara sistemin etkin anlatılmadığından kaynaklandığı tespit edilmiş en önemli eksikliklerden. Karşıt görüşlü medya yayınları ve eskiden bazı otomatik uygulamalarda yaşanan başarısızlıklar da birçok BES katılımcısını etkilemiş durumda. Öyle ki medyada eski dönemlerde yine devlet garantisinde uygulanan ve kolay kolay kimsenin biriken fonunu alamadığı KEY ve tasarruf teşvik fon ödemeleri gündeme getirilmekte. Bu durum bireysel emeklilik sistemine olan güveni insanlarda sorgular hale getirmekte. 1990 Yılları itibariyle işçilerin maaşlarından konut edindirme yardımı olarak kesilmiş ancak 20 yıllık bir zaman dilimi içerisinde geriye ancak paraları ödenmiş kesimler yaşadıkları deneyimlerle birlikte genç çalışanları çıkmaları konusunda uyarıyor. Geçmişteki kötü tecrübelerin hafızalardaki izi silinmedikçe otomatik BES’in hayat bulma şansı da azalıyor. (Mert Nayır - Gazetevatan)
