Otomobil endüstrisinin geleceği olarak görülen sürücüsüz (otonom) araçların teknolojik gelişimleri sürüyor. Ancak bu zorlu süreçte her şey planlandığı gibi gitmiyor. Bir süre önce otonom sürüş dünyasının önde gelen temsilcilerinden Tesla’da olduğu gibi bu alanda söz sahibi olan bir diğer şirket olan Uber’de ilk talihsiz kazasını yaşadı. ABD’nin Arizona Eyaleti’nde test sürüşü esnasında yapay zekâ kontrolündeki araç saatte 65 kilometre hızla seyrederken kaldırım yanında bisikletiyle yürüyen bir kadına çarparak ölümüne neden oldu. Amerikalı şirketin, yakın bir gelecekte araçlarını yazılıma emanet etme hedefiyle testlerini gerçekleştirdiği sürücüsüz araçların geleceği de, söz konusu kaza sonrasında belirsiz bir hal aldı. Uber, otonom araçlarının Kuzey Amerika testlerini durdururken, hakkında soruşturma açılan kazada ise asıl suçlunun kim olduğu tartışılmaya başlandı.

Gazete Habertürk'ten Yiğitcan Yıldız'ın haberine göre uzmanlar, kazayı ilginç kılanın, otonom (şoförsüz ilerleme) modunda yol alan otomobilin direksiyonunda acil durumlar için bulunan operatörün bile kazayı engelleyememiş olması olduğunu kaydediyor.

Yazılımı hazırlayan kadar ahlaklı olabilir

Sürücüsü olmayan araçların güvenliği tartışıla dursun, yaşanan talihsiz kaza sonrasında yeni bir konsept daha tartışmalara dahil oldu: Ahlak. Buna göre, otonom araçları yönlendiren yapay zekânın, bir insanın vereceği ahlaki kararları hiçbir zaman veremeceği kaydediliyor. Uzmanlar, ahlakın kişinin algısına bağlı olduğunu ve yapay zekânın da ancak onu oluşturan yazılımcının bakış açısına göre şekillenebileceğini belirtiyor. Öyle ki otomobillerdeki yapay zekânın insana çarpacağına kendine de zarar verme pahasına bile olsa mutlaka manevra yapma ihtimali de bulunuyor. Böyle bir durumda arabanın içerisindekilerin durumunun ne olacağı ise büyük bir soru işareti. Söz konusu manevrayla içerisindeki yolcuları sakatlama riskine giren otomobili almak için insanlar sıraya girer mi, bunu ilerleyen yıllarda göreceğiz.

‘Güvenli değil üretmeyebiliriz’

Uber kazası sonrası konuşan Hyundai’in direktörlerindan Yoon Sung-hoon, “Otonom araçların güvenliğinden kaygı duyuyoruz, üretmeyebiliriz” dedi.

Çarpma kararı için ne gerekiyor?

1. En klasik felaket örneğinde yapay zekâ kontrolündeki bir araç yolda ilerlemektedir. Birden aracın önünde seyreden kamyondan birtakım nesneler yola dökülür. Araç yola düşen nesnelere çarpmamak için manevra yapmak zorunda kalacaktır.

2. Araç fren yapsa da dökülen nesnelerden kurtulamayacağını hesaplar. Bu nedenle ya tam sağ veya tam sola manevra yapma seçeneklerinin olduğunu anlar. Ancak sağa kıracak olursa sağ şeritte bulunan diğer bir aracın önüne çıkıp bir kazaya neden olup kendi sürücüsünün hayatını tehlikeye atacağını görür.

3. Diğer seçenek ise sola kırıp kenarda park halinde duran bir başka araca çarpmak. Bu durumda park halindeki araca biraz çarparak kazayı hafif bir hasarla atlatmak mümkün görünebilir.

4. Ancak manevra esnasında park halindeki aracın çevresinde bulunan dört kişilik bir ailenin tamamını ciddi şekilde yaralamak ve hatta öldürmek söz konusu olabilir. İşte karar anı.

5. Eğer yazılımlar mantıksal olarak hareket edecek olursa araç hem kendi yapısını hem de taşıdığı insanları korumak için dört kişiyi gözden çıkaracak. Bu durumda doğru karar nedir ve nasıl alınır?

Şirketler milyar dolar harcıyor

ABD’de 50 firma otonom araçların testlerini gerçekleştiriyor. Birçok eyaletteki testlerde sürücünün de bulunması zorunluyken, California’da ise testi yapılan 300 otonom otomobil için böyle bir zorunluluk yok. Her geçen gün yeni bir firma bu alana girerken, Google ve Toyota gibi dünya devi şirketler de sürücüsüz otomobillere milyar dolar bütçe ayırdıklarını açıkladı. 2035 yılında otonom araçların 800 milyar dolarlık bir sektör haline geleceği öngörülürken, 2050’de ise bu rakamın 7 trilyon $’a çıkacağı tahmin ediliyor.