FOTO GALERİ
ARAŞTIRMA
- 7 maddede EYT hakkında bilinmesi gereken her şey
7 maddede EYT hakkında bilinmesi gereken her şey
12EMEL YİĞİT - Kanıksanmış, zaman zaman gündeme getirilip heyecan yaratılan, ilgilisinin kah öfkelendiği, kah ümitlendiği, ilgili olmayanın pek de umursamadığı, herkesin durumuna göre bir fikrinin olduğu pek çok konu var... Hele de konu ekonomi ve spor olunca yorumlar hiç bitmez... EYT kavramı da bunlardan biri belki de ilk sırada olanı...
Emeklilikte Yaşa Takılanlar kavramı 1999 yılından bu yana gündemimizde... Ta o günlerden bu zamana kadar mücadele eden bir “kitle” var ki sayıları milyonlarla ifade ediliyor. Kimine göre erken emeklilik isteyip ülke ekonomisine zarar verme niyetindeler, kimilerine göre yasa geriye işletildiği için haksızlığa uğrayıp mağdur edildiler.
Bir de konunun başka bir boyutu var, EYT’li milyonların aynı zamanda seçmen olmaları... Belki de bu yüzden hep sürüncemede konu... 22 yıldır hiç bir hükümet konuyu net bir şekilde sonuçlandırmadı. Konu meydanlarda hep bir vaat konusu oldu.
O zaman şöyle bir madde madde EYT’lilerin makus talihinin tarihçesine gözatalım...
1-Emeklilik yaşı kaç kere değişti?
Türkiye’nin ilk iş kanununun tarihi 1936. İşçi hak ve özgürlükleri bakımından oldukça sınırlıydı.Özel kesimde bağımlı olarak çalışan işçilerin sosyal güvenlik kurumu 'İşçi Sigortalar Kurumu' adı altında 1946 yılında kuruldu. İşçi Sigortalar Kurumu, kurulduğu yıl, ilk önce iş kazaları ve meslek hastalıkları sigortasını, 1950'de ihtiyarlık sigortasını kapsamına aldı. 1965 yılında (506 sayılı kanun) İşçi Sigortalar Kurumu SSK'ya dönüştürüldü.
Emeklilik yaşı, Türkiye’de defalarca değişti. İlk kez 1950 yılında Adnan Menderes döneminde kadın ve erkek için 60 yaş olarak belirlendi. 1955 yılında iktidara gelen Süleyman Demirel yaş sınırını kadınlar için 55, erkekler için 60 olarak belirlenmesini sağladı. 1969 yılında Demirel yeniden iktidara geldiğinde emeklilik yaşını geriye çekti; kadınlar için 38, erkekler için 43.
Uzun bir süre bu yaş sınırları uygulandı. 1986 yılında Turgut Özal döneminde emeklilik yaşı kadınlar için 55 erkekler için 60’a yükseltildi.
Fakat siyasi tarihimize her şekilde damgasını vuran Süleyman Demirel 1992 yılında tekrar iktidara geldi ve eski kararını yeniden uyguladı; yaş kadınlar için 38 erkekler için 43’e çekildi.
2-EYT sorunu ne zaman başladı?
Ve 1999’a geldiğimizde bugünkü EYT sorununun başladığı tarihe geliyoruz. Bülent Ecevit’in başbakanlığını yaptığı ANASOL-D koalisyon hükümeti yaş sınırını 58-60’a yükseltti.
Hazırlık sürecine göz attığımızda 1999 yılının yaz aylarında konunun kamuoyunda tartışıldığını ve bir hayli tepi çektiğini görüyoruz.
Hatta mezarda emeklilik olarak adlandırılan düzenleme için hükümetin “dayatma” olmayacağı açıklamaları da dikkat çekiyordu. O günlerde Başbakan Bülent Ecevit sorular üzerine sendikalarla görüşüldüğünü henüz karar verilmediğini söylüyordu. ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz da o dönem 62 olarak konuşulan yaş haddinin aşağı çekilebileceği sinyalini veriyor, ancak geri adım atmayacalarını söylüyor ve “Aradan geçen zaman zarfında hiçbir hükümet bu konuya el atmadığı için, bugün gelinen nokta son derece vahimdir. 1992'de yapılan ağır bir yanlışı artık gidermek zorundayız. Deniz bitti, Türkiye sosyal güvenlikte duvara dayandı’’ diyordu.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Yaşar Okuyan da çalışmanın hükümet tasarısı değil, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın taslağı olduğunu altını çiziyordu.
O dönem de muhalefette olan CHP ise emeklilik yaşının 50-55 olmasını öneriyor, PM üyeleri “Öncelikle SSK ve Bağ-Kur kapsamında kayıtdışı çalışan 5.5 milyon kişi kayıt altına alınsın. Bu yapılırsa, sosyal güvenlik açık değil, artı verir” diyorlardı.
İşin bir de işveren boyutu var... Türkiye’nin en büyük işveren derneği Türk Sanayici ve İşadamları Derneği’nin (TÜSİAD) Başkanı Erkut Yücaoğlu, kamuoyuna yansıyan 62 yaşı doğru bulduklarını söylüyordu. Yücaoğlu, Türkiye'nin 25 yıl sonrasına bakıldığında 62 yaşın çok büyük bir rakam olmadığını, bundan 20-25 yıl sonra ortalama ömrün Türkiye'de 77-81'e uzayacağını savunuyordu.
3-Kanun ne getirdi?
8 Eylül 1999 tarihinden önce kadın 20; erkek 25 yıl sigortalılık ve 5000 gün prim koşulunu yerine getirerek emekli olabiliyordu. 8 Eylül 1999 tarihinde 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ile emeklilik yaşı kademeli olarak kadınlarda 58, erkeklerde 60’a çıkartıldı.
